Türkiye’nin Yerli ve Milli Alev Dedektörü Dünyada Bir İlk!

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) Nükleer Radyasyon Dedektörleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde (NÜRDAM) dünyanın ilk gazlı fotokatot tabanlı alev dedektörü geliştirildi. Yerli imkanlarla üretilen dedektör, orman yangınlarıyla mücadelede çığır açacak özelliklere sahip.

Teknolojide Devrim: 360 Derece ve 100 Metre Üzeri Tespit

Patent başvurusu yapılan gazlı alev dedektörü, yarı iletken dedektörlerin aksine 360 derece açıda, 100 metrenin üzerinde alev tespiti yapabiliyor. Üstelik güneş ışığından etkilenmeden bu performansı sergileyebiliyor.

Mevcut Teknolojilerin Sınırlarını Aştı

NÜRDAM Müdürü Doç. Dr. Yalçın Kalkan, mevcut dedektörlerin kısıtlı özelliklerini şu sözlerle açıkladı: “Yangın dedektörleriyle karıştırmamak gerekir, çünkü yangın dedektörleri duman dedektörleri, kızılötesi ışınlar, morötesi ışınlar gibi farklı sinyalleri algılamak üzere geliştirilmiş dedektörlerdir. Ultraviyole ışığı tespit eden dedektörlerin teknolojileri şu anda yarı iletkendir. Bunlar radyasyon hasarı açısından oldukça kısa ömürlüdür. Bunun dışında algılama mesafesi olarak 25 metre gibi bir sınıra sahip olup, algılama açısı olarak en fazla 120 dereceye kadar bir algılama açısına sahiptir.”

Dünyada İlk Defa Gazlı Teknoloji

Doç. Dr. Kalkan, geliştirdikleri teknolojinin yenilikçi yönlerini şöyle anlattı: “Bizim geliştirdiğimiz gazlı dedektör çözümüyle bu sınırlılıkları ortadan kaldırmış durumdayız. Dünyada ilk defa gazlı teknoloji kullandığımız için algılama açısını 360 dereceye çıkarmış durumdayız ve her açıyı da test ettik. Bunun dışında algılama mesafesi olarak 100 metreyi aştık. Bizim için hedef buydu, 100 metreyi aşmak. Şu anda bir buçuk katını aşmış durumdayız. Bunlar da TÜBİTAK’ın hakem raporlarında yer almıştır.”

Mikrosaniyelerde Tepki Süresi

Gazlı dedektörün en önemli avantajlarından biri de algılama süresi. Doç. Dr. Kalkan, “Algılama süresi olarak mevcut teknolojilerin sinyal üretme kapasitesi saniyelerle ölçülüyor. Bizim mikrosaniyelerde sinyal üreten bir dedektörümüz mevcut. Tamamen yerli teknoloji, üniversitemize ait. Uluslararası PCT patent başvurusu yapılmıştır. Bunun dışında ilk defa içerisinde kullanılan gaz karışımları tarafımızdan geliştirildi” ifadelerini kullandı.

2026 Yazında Kullanıma Hazır

Doç. Dr. Kalkan, dedektörün kullanım takvimi hakkında önemli bilgiler verdi: “İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa’dan Prof. Dr. Sadullah Öztürk ve Doç. Dr. Arif Kösemen’in de dedektörün geliştirilmesinde büyük emeği var. Aslında biz bu arkadaşlarımızla birlikte 5 yıl önce bu yolculuğa başladık. Şu anda proje devam ediyor. Teknolojinin endüstriyel hazırlığı tamamlandı. Firma, uluslararası sertifikalara başvuracak aşamada. Ümit ediyorum ki önümüzdeki yaz orman yangınlarını tespit etmek için en azından pilot bölgelerimizde yerli ve milli alev dedektörlerimizi kullanabileceğiz. Ayrıca araçlarımıza yakıt aldığımızda, yakıt istasyonlarımızda da kendi alev dedektörlerimiz olacak diye ümit ediyoruz.”

Yerli ve milli teknoloji hamlesi kapsamında geliştirilen bu dedektör, Türkiye’nin orman yangınlarıyla mücadelesinde önemli bir dönüm noktası olacak.