Nöbetçi Eczaneler
Osmanlı Ordusunun Saray Savunma Düzeni İlk Kez Görüntülendi
Sanat tarihçisi Altay Bayatlı, Osmanlı İmparatorluğu’na 88 yıl başkentlik yapan Edirne’de, 1740’lı yıllarda ordunun saray çevresindeki konuşlanmasını net şekilde gösteren tarihi bir gravüre Avusturya Milli Kütüphanesi arşivlerinde ulaştıklarını açıkladı.
Belgrad Seferi Dönemine Ait Kritik Belge
Bayatlı, yaptığı açıklamada, “Edirne tarihi araştırmalarımızda Osmanlı’nın fetihlerini buradan başlattığını biliyoruz. Bu araştırmalarda ordugahın nerede olduğunu ve sarayı nasıl koruduğunu hep merak etmiştik. Bu gravür, sarayın etrafında konuşlandıklarını ve ordunun büyüklüğünü kanıtlayan önemli bir belge niteliğinde” ifadelerini kullandı.
Baron Philipp Franz von Gudenus’un Çizimleri
Gravürün Baron Philipp Franz von Gudenus tarafından çizildiğini belirten Bayatlı, “Bunlar Avusturyalı seyyahlardır, o dönemde ‘Turcia Europea’ adında bir atlas tasavvur ediyorlar ve bu görevlendirmelerle seyyahları aynı bizim Evliya Çelebi gibi imparatorluğun içine gönderiyorlar. Bunlar gezerek gittikleri bölgelerde araştırmalar yapıp haritalandırmalar yapıp aynı zamanda böyle gravürler çizerek o bölgeleri, bulundukları ülkelerdeki yöneticilere tanıtıyorlar” dedi.
Saray Ovası’nda Stratejik Konuşlanma
Bayatlı, gravürde en dikkat çekici kısmın ordunun konuşlanma şekli olduğunu vurgulayarak, “Gravürde bizi en çok ilgilendiren kısım, ordunun nerede konuşlandığıydı. Özellikle çizen kişi bundan etkilenmiş ki ordunun, Bostancıbaşı’nın, süvari ağalarının konumlarını vermiş ve nerede durduklarını görselin altında iki ayrı maddeyle açıklamış” şeklinde konuştu.
1’inci Mahmud Dönemine Ait Kanıt
1’inci Mahmud’un Edirne doğumlu olduğuna dikkat çeken Bayatlı, “Gravürün çizildiği yıllarda Sultan 1’inci Mahmud Han saltanattaydı. Çocukluk yılları burada geçtiği için orduya moral olsun diye Belgrad Seferi’ni Edirne’den kontrol ettiğini düşünüyoruz. Gravür de bunu kanıtlıyor” açıklamasında bulundu.
Askeri Tarih Açısından Önemi
Gravürün askeri tarih açısından taşıdığı öneme değinen Bayatlı, “Yazılı kaynaklarda sarayın etrafında olduğuna dair ya da obalarda, menzil adı verilen bölgelerde bulunduğuna dair bilgilerimiz vardı. Fakat çadırların nereye kurulduğunu görsel olarak ispatlayan bu belge, bizim için çok önemli bir kanıt oldu” ifadelerini kullandı.
Arşivlerden Çıkan Tarihi Hazine
Avusturya Milli Kütüphanesi arşivlerinde bulunan gravürün, Osmanlı ordusunun Edirne’deki konuşlanma düzeni hakkında şimdiye kadar keşfedilmemiş görsel kanıtlar sunduğu belirtildi. Eser, Osmanlı askeri tarihi ve başkent savunma stratejileri hakkında yeni araştırmaların önünü açacak nitelikte.
